به گزارش خبرنگار علمي ايسنا، طيف‌سنجي جرمي (Mass Spectroscopy)‏ يکي از روش‌هاي طيف‌سنجي است که به بررسي نسبت جرم به بار مولکول ها با استفاده از ميدان‌هاي الکتريکي و مغناطيسي مي‏‌پردازد. آناليز جرمي به روش زمان پرواز، يکي از انواع روش هاي طيف‌سنجي جرمي است که به سبب قابليت هاي آن در زمينه مطالعه مواد و ماکرومولکول‌ها مثل پروتئين‌ها از اهميت خاصي در علوم مختلف از جمله شيمي، بيوشيمي، فيزيک، زيست شناسي، مواد و کشاورزي برخوردار است.

به گفته دکتر محمود تبريزچي، استاد دانشکده شيمي دانشگاه صنعتي اصفهان و مديرعامل شرکت سازنده اين دستگاه، کاربرد اصلي «طيف سنج جرمي زمان پرواز» در تعيين جرم مولکول ها و اتم‌هاست. از اين دستگاه مي توان در انجام تحقيقات و مطالعات در حوزه هاي مختلف به ويژه دارو، محيط زيست، توليد مواد غذايي، توليد و آناليز در صنعت عطر سازي، شناسايي سموم و همچنين صنعت نفت و پتروشيمي و صنايع وابسته استفاده کرد.

وي درباره نحوه عملکرد اين دستگاه گفت: در «طيف سنج جرمي زمان پرواز»، ابتدا مولکول ها يونيزه شده و در يک ميدان الکتريکي شتاب داده مي شوند و سپس در يک ناحيه خلاء به پرواز در مي‌آيند. يون‌هاي سنگين شتاب کمتري گرفته و آهسته تر حرکت مي‌کنند؛ بدين ترتيب يون‌هاي مختلف در حين پرواز از يکديگر جدا مي‌شوند. سرانجام يون‌ها با يک دستگاه آشکارساز در انتهاي ناحيه پرواز برخورد مي‌کنند. زمان پرواز يون‌ها نشان دهنده سرعت آن‌هاست که از روي جرم يون تعيين مي‌شود.

تبريزچي، بازار بين‌المللي اين دستگاه چندين ميليارد دلار است و قيمت خام ساده ترين نوع آن، 300 هزار دلار است که با احتساب تحريم و ديگر هزينه ها به 500 هزار دلار مي‌رسد. از طرفي چون دستگاه از راه هاي غير رسمي خريداري مي شود، هيچ گونه خدماتي از سوي فروشنده ارائه نشده و اکثرا پس از مدتي بدون استفاده مي‌مانند. با ساخت اين دستگاه در داخل، امکان خريد آن با نصف قيمت نمونه وارداتي امکان پذير شده است.

وي با اشاره به حمايت مالي مناسب ستاد ويژه توسعه فناوري نانو از ساخت اين دستگاه اظهار داشت: به دليل تنوع کاربرد و قيمت بالا، اين دستگاه براساس نياز مشترين طراحي و ساخته مي شود. نسخه اوليه اين دستگاه در دانشگاه مورد استفاده دانشجويان قرار گرفته و نسخه دوم به سفارش ستاد توسعه فناوري نانو ساخته شده است.